ดนตรีและนาฏยกรรมล้านนา

ดนตรี การแสดงฟ้อนรำ และการขับขาน หรือศิลปะการแสดงอื่นๆ เช่น ฟ้อนเจิง การแสดงตีกลองสะบัดชัย ฯลฯ ที่แสดงออกถึงอัตลักษณ์ของชาวล้านนา

วงกลองล้านนา แผ่น4

วงกลองล้านนา Lanna Percussion Music แผ่น 4 สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม เต่งถิ้ง วงเต่งถิ้ง เป็นวงดนตรีประเภทปี่พาทย์ เครื่องดนตรีทุกชิ้นมีเสียงดังมาก ประกอบด้วยเครื่องเป่าและเครื่องตี เครื่องเป่าเป็นเครื่องเป่าประเภทปี่ที่เรียกว่า “แน” มี 2 เลาด้วยกัน คือ แนหน้อย (ขนาดเล็ก) และแนหลวง(ขนาดใหญ่) ส่วนเครื่องตีไก่ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม(เรียก-ป้าดไม้) ระนาดเอกเหล็ก (เรียกป้าดเหล็ก) ฆ้องวงใหญ่ (เรียกกลองป่งโป้ง)และกลองใหญ่คล้ายตะโพนมอญ (เรียกกลองเต่งถิ้ง) ชื่อวง “เต่งถิ้ง” ได้จากเสียงกลองใหญ่ที่ดัง “เต่ง- ถิ้ง” โอกาสที่บรรเลงมีหลายโอกาส ได้แก่ งานบุญงานวัด แห่ขบวน งานศพ งานฟ้อนผี นอกจากนี้ยังใช้บรรเลงประกอบการชกมวย การฟ้อนเชิง ฟ้อนดาบและฟ้อนม่านมุ่ยเชียงตาอีกด้วย มองเซิง มองเซิง เป็นวงกลองพื้นบ้านของชาวไทยใหญ่ เป็นที่นิยมกันในจังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลำพูน และลำปาง คำว่า”มอง” หมายถึงฆ้อง และ”เซิง” หมายถึงชุด “มองเซิง” คือ”ฆ้องชุด” ซึ่งมักใช้ฆ้องตั้งแต่ 5-9 ใบ ใช้ฉาบขนาดใหญ่ตีประกอบ ส่วนกลองใช้กลองมองเซิง ซึ่งเป็นกลางสองหน้าไม่ติดถ่วง มีลักษณะคล้ายตะโพนมอญ แต่น้ำหนักเบากว่า วงมองเซิง ใช้ประโคมในงานบุญของวัด ขบวนแห่นาคสามเณรที่ล้านนาเรียก “ลูกแก้ว” ไทใหญ่เรียก”ส่างลอง”ขบวนแห่ครัวทานและประกอบการฟ้อนพื้นเมือง ปูเจ่ ปู่เจ่ เป็นชื่อของกลองชนิดหนึ่งเรียกต่างกันไป เช่น ปั๊ดเจ่ อุเจ่ อู่เจ่ เป็นต้น เดิมนิยมเล่นในหมู่ชาวไทยใหญ่ ซึ่งเรียกกลองชนิดนี้ว่า “กลองก้นยาว” เครื่องประกอบจังหวะของกลองปูเจ่มีฉาบขนาดกลาง 1 คู่ ฆ้องประมาณ 3-6 ใบ ใช้ตีในขบวนแห่ ตีประกอบการฟ้อนเชิง ที่ชาวไทยใหญ่เรียก “ก้าลาย” และการฟ้อนดาบที่ชาวไทยใหญ่เรียก “ก้าแลว” ตึ่งนง ตึ่งนง เป็นวงดนตรีที่ประกำอบด้วยเครื่องเป่าและตี เครื่องเป่าได้แก่ “แน” มี 2 เลา คือ แนหน้อยและแนหลวง เครื่องตีได้แก่ ฆ้องขนาดใหญ่ (เรียกก๊องอุ้ย) ฆ้องขนาดกลาง (เรียกก๊องโหยง) ฉาบใหย่ (เรียกสว่า) กลองขนาดเล็กหุ้มสองหน้าที่เรียกว่า “กลองตะหลดปด” และกลองแอว ชื่อวงตึ่งนงได้มาจากเสียงกลองแอวที่มีเสียง”ตึ่ง”รับกับฆ้องที่มีเสียง “นง” ใช้ประโคมในงานบุญของวัด ขบวนแห่ครัวทานและประกอบการฟ้อนเล็บ สะบัดชัย สะบัดชัย เป็นชื่อของกลองประเภทหนึ่ง แต่เดิมใช้ตีเป็นสัญญาณบอกเหตุ เป็นสัญญาณโจมตีข้าศึกและตีในงานรื่นเริงต่อมาใช้ตีเป็นพุทธบูชา และประโคมในงานบุญของวัด นอกจากนี้ยังพบว่า “สะบัดชัย” เป็นชื่อทำนองที่เรียกว่า”ระบำ” ในการตีกลอง “ปูจา”(ออกเสียงปู๋จา) อีกด้วย กลองสะบัดชัยที่มีคานหามในปัจจุบัน พัฒนามาจากการย่อส่วนของกลองปูชา เพื่อให้มีน้ำหนักเบาสะดวกในการหาม การย่อส่วนตอนแรกย่อเหมือนของเดิม กล่าวคือ มีกลองเล็ก อีก 2-3 ใบ ที่เรียกว่า “ลูกตูบ” มีไม้ไผ่ที่มีลักษณะ บางตีประกอบจังหวะเรียกว่า “ไม้เสะ” ภายหลังเมื่อมีการใช้ชั้นเชิงและลีลาการต่อสู้ ซึ่งใช้อวัยวะที่เป็นอาวุธของผู้ตีเข้าไปด้วย จึงตัดลูกตูบและไม้เสะออก การตีกลองสะบัดชัยในปัจจุบันใช้กลองใหญ่ขนาดพอห้ามได้ 1 ใบ ฉาบขนาดกลางและฆ้องตั้งแต่ 2-9 ใบ ลีลาในการตีมีการใส่ชั้นเชิงในการต่อสู้และความสามารถใช้อวัยวะที่เป็นอาวุธ เช่น ศอก เข่า เท้า หมัด ตีประกอบด้วยโอกาสที่ตีส่วนใหญ่จะตีในขบวนแห่ ถิ้งบ้อม ถิ้งบ้อม ชื่อวงกลองประเภทหนึ่ง มีลาลีในการตีกระชับและเร้าใจ เครื่องตีประกอบด้วย กลอง(คล้ายกองยาวภาคกลาง)3-5 ใบ กลองสองหน้าที่เรียก “กลองตัด” 1 ใบ ฉาบขนาดกลาง 1 คู่ ฉาบเล็กที่เรียก”ฉาบล่อ” 1 คู่ สิ้งหม้อง สิ้งหม้อง เป็นชื่อของวงกลองประเภทหนึ่ง ซึ่งมีลีลาในการตีง่ายๆ ไม่ซับซ้อน เครื่องตีประกอบด้วยกลองสิ้งหม้อง ฉาบขนาดกลางและฆ้อง 3-5 ใบ ใช้ตีในขบวนแห่ครัวทาน ตีประกอบการฟ้อนเชิง ฟ้อนดาบ และขบวนแห่ทั่วไป Lanna Percussion Music Disc 4 Produced by : The Center for the Promotion of Arts and Culture, Chiang Mai University Supported by : - Dr. Santi Pongpandecha, Chairman of Chiang Mai University Promotion Committee Tourism Authority of Thailand : North office, Region 1 Teng – ting This piece of Music is played by loud wind and percussion instruments including xylophones and a large-sized drum called teng-ting. It is usually played in various religious ceremonies and is also used to accompany the martial arts dances. Mong-soeng This is the traditional music of the Shans which is popular in Mae Hong Son, Chiang Mai , Lamphun and Lumpang provinces. Mong refers to gongs and soeng means a set. Together it means a set of gong which is played together in sets of 5 to 9 pieces. It is often played in merit making event including ordination ceremonies. Pu-che Pu-che is the name of a long drum that is widely used by the Shans. This plece is played to accompany martial arts dances. Tueng-nong This is a set of wind and percussion instruments including a large-sized gong called gong-ui. It is used to accompany fingernail and candle dances or to lead a merit-making procession to the temple. Sabat-chai Sabat-chai is the name of one type of drum originally used to signal an enemy attack and others. At the present time it is played on auspicious occasions in the temple with lively and artful drummers who stylize the drumming with the martial arts dances. Thing-bom Thing-bom is another percussion type of music that is played at a fast and lively tempo. Sing-mong Sing-mong is a type of drum that does not require elaborate rhythm. It is used to accompany sword dances and also to lead processions. แผ่น 4 วงกลองล้านนา Lanna Percussion Music นักดนตรีผู้บรรเลงวงเต่งถิ้ง(พ.ศ.2537) นายระเด่น ดวงเดชา – กลองเต่งถิ้ง นายอุดม ดวงเดชา - กลองป่งโป้ง นายหมื่น จันตะนา – แนหน้อย นายอดุลย์ ดวงเดชา – แนหลวง นายบุญเชิด ฃำวัง – ระนาดเอก นายประเสริฐ ไชยวัณณ์ – ระนาดทุ้ม นายสุพจน์ ฃำวัง – ระนาดเหล็ก นายอินทรัตน์ มูลชัยลังการ์ – ฆ้องวงใหญ่ นายประดิษฐ์ ดวงเดชา – ฆ้องวงเล็ก นางวรรณา จันตะนา – ฉาบ นายอินถา ไชยวรรณ – ฉิ่ง ถิ้งบอม นายชาย ชัยชนะ (ประสานงาน) – กลอง นายเนตร พันธ์ชัยศรี - กลอง นายธวัชชัย เทพวงศ์ – กลอง นายชีพ ชัยชนะ- กลองตัด นายประเสริฐ สุวรรณปัญญา – ฉาบ นายสนั่น ธรรมธิ(ประสานงาน) – ฉาบล่อ นักดนตรีวงกลองต่างๆ มองเซิง นายเนตร พันธ์ชัยศรี – กลองมองเซิง นายเอนก พันธ์ชัยศรี – ฉาบ ปู่เจ่ นายชาย ชัยชนะ – กลองปู่เจ่ นายมานพ(พัน) ยารณะ – ฉาบ ตึ่งนง นายชีพ ชัยชนะ – กลองแอว นายชาย ชัยชนะ – กลองตะหลดปก นายประเสริฐ สุวรรณปัญญา – ฉาบ นายอินทรัตน์ มูลชัยลังการ์ – แนหน้อย นายอดุลย์ ดวงเดชา – แนหลวง สะบัดชัย นายสนั่น ธรรมธิ – กลองสะบัดชัย นายมานพ(พัน) ยารณะ – ฉาบ จัดทำโดย สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ The Center for the Promotion of Arts and Culture, Chiang Mai University สนับสนุนโดย ดร.สันติ พงษ์พันธ์เดชา ประธานกรรมส่งเสริมมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ Dr. Santi Pongpandecha, Chirman of Chiang Mai University Promotion Committee การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคเหนือ เขต 1 Tourism Authority of Thailand : North office, Region ผลิตและเผยแพร่(ครั้งที่ 4) เมษายน พ.ศ. 2548

ดนตรีสะล้อ-ซึง วงนาคทันต์เชียงใหม่ บรรเลง แผ่น1

ดนตรี สะล้อ – ซึง วงนาคทันต์เชียงใหม่ บรรเลง Traditional Northern Thai Music แผ่น 1 สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปราสาทไหว เพลงปราสาทไหว เป็นเพลงเก่าแก่ของล้านนา ไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปบ้างในบางทิ้งถิ่นเช่น เพลงแห่ เพลงแหย่ง และเพลงลาก เป็นต้น ฤาษีหลงถ้ำ เพลงฤาษีหลงถ้ำ เป็นเพลงโบราณอีกเพลงหนึ่งของล้านนาไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง ทำนองเพลงที่มี แต่เดิมนั้นมีจังหวะลงตัวแบบล้านนาหากำม่เอาหน้าทับกลองในอัตราจังหวะสองชั้นของดนตรีไทยมาจับเพราะหากเอาเกณฑ์ของดนตรีมาจับจะขาดหน้าทับไปจังหวะ ต่อมาเจ้าสุนทร ณ เชียงใหม่เห็นว่าควรเพิ่มเติม จึงเพิ่มตรง ----ร ฟซฟด จากครั้งเดียวเป็น 2 ครั้งเป็น ---ร ฟซฟด ---ร ฟซฟด พม่า เพลงพม่า เป็นทำนองเพลงที่ใช้บรรเลงประกอบการขับซอ ชื่อเพลงบางแห่งเรียกเพลง”เจ้าสุวัตร”หรือ”นางบัวคำ” สาเหตุเพราะท้าวสุนทรพจนกิจแต่งบทซอเรื่อง “เจ้าสุวัตร-นางบัวคำ” โดยใช้ทำนองนี้ พระลอเลื่อน เพลงพระลอเลื่อน หรือบางแห่งเรียก “ล้อเลื่อน” เป็นเพลงเดียวกับเพลง “นาคบริพัตร” ซึ่งแต่งโดยครูเทวาประสิทธิ์ พาทยโกศล เมื่อชาวล้านนานำมาบรรเลงทำให้สำเนียงออกทางล้านนา ซึ่งมิได้ผิดเพี้ยนจากของเดิมมากนัก ปุมเหม้นหรือปุมเป้ง เพลงปุมเหม้น หรือ ปุมเป้ง ไม่ปรากฎนามผู้แต่ง เพลงนี้มีท่วงทำนองคล้ายครึงกับเพลงมากโดยเฉพาะหมากตัดช่วง ดลซม –รด ซดรม –ซ-ล ดลซม ออกจะมีความคล้ายครึงจน อาจกล่าวได้ว่าเป็นเพลงเดียวกันเลยทีเดียวเพลงนี้ยังเป็นความสับสนเรื่องชื่อเพลงอยู่ บางแห่งเรียก “ขงเบ้ง” “ปุ๋มเปง” ฯลฯ แห่หน้อย เพลงแห่หน้อย เป็นเพลงบรรลงที่มีทางเพลงคล้ายเพลงปราสาทไหว นิยมบรรเลงแพร่หลายในเขตอำเภอ เชียงของ จังหวัดเชียงราย ชมรมพื้นบ้านล้านนา สโมสรนักศึกษามหาวิทยาลัยเชียงใหม่ได้นำมาเผยแพร่เมื่อพ.ศ.2527 จนเป็นที่นิยมในเขตจังหวัดเชียงใหม่และลำพูน รอบเวียง เพลงรอบเวียง เป็นทำนองเพลงที่มีสำเนียงคล้ายเพลงล่องแม่ปิง ไม่ปรากฎนามผู้แต่ง เพลงนี้มีชื่อเรียกต่างกันออกไป เช่น มอญคำ มอญดำ สร้อยเวียงพิงค์ กล่องนางนอน และลาวเดินดง เป็นต้น เพลงรอบเวียงแต่เดิมมีท่อนเดียว ต่อมามีผู้แต่งเพิ่มอีก 2 ท่อน และเรียกชื่อว่า “ แหย่งลำพูน” ล่องแม่ปิง เพลงล่องแม่ปิง เป็นทำนองเพลงที่ไพเราะอ่อนหวาน ไม่ปรากฎนามผู้แต่ง ปั่นฝ้าย เพลงปั่นฝ้าย เป็นทำนองประเภทการขับซอทำนองหนึ่งของเมืองน่าน ผู้แต่งคือ นายไชยลังกา เครือเสน ช่างซอศิลปินแห่งชาติ(2448-2535)โดยปรับปรุงจากเพลงรำวงโบราณชื่อเพลง “ชักใบ” ต่อมาเจ้าสุนทร ณ เชียงใหม่ ได้แต่งท่อนที่สองเพิ่มเติมอีก เพลงปั่นฝ้ายทางบรรเลงจึงมีสองท่อน ปัจจุบันเพลงนี้นิยม ใช้บรรเลงประกอบการฟ้อนสาวไหม กุหลาบเชียงใหม่ เพลงกุหลาบเชียงใหม่ เป้นเพลงที่มีท่วงทำนองอันไพเราะและอ่อนหวานอีกเพลงหนึ่ง ไม่ปรากฎนามผู้แต่ง อื่อ อื่อเป็นทำนองโบราณของล้านนา ใช้ประกอบการขับซอ ไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง เพียงแต่สันนิษฐานกันว่ามี วิวัฒนาการมากจากเพลงกล่อมเด็ก นิยมใช้ประกอบการขับซอในเนื้อหาพรรณาทั่วไป ตลกขบขัน และอวยชัยอวยพร ทำนองนี้นิยมเล่นในวงปี่ชุมและวงสะล้อ-ซึง โดยทั่วไปจังหวะเพลงนี้ลงจังหวะแบบล้านนา แต่หากเอาหน้าทับกลองในอัตราสองชั้นแบบดนตรีไทยมาจับจะไม่ลงจังหวะ Traditional Northern Thai Music Disc 1 Produced by: The Center for the Promotion of Arts and Culture, Chiang Mai University Supported by: Dr. Santi Pongpandecha, Chairman of Chiang Mai University Promotion Committee - Tourism Authority of Thailand: Northern office, Region 1 "Prasat-wai or "Moving Castle" This is an old Lan Na song whose origin is unknown. It is widely popular in all upper Northern Thai provinces with variations of names in each locality. This song is usually played on different occasions and often at funeral rites. "Ruesi Long Tham or "A Hermit lost in a Cave" This is another old Northern Thai song by an anonymous composer. "Phama or Burma” Composed with a Burmese accent. This song is used to accompany a Northern Thai dramatic play called so. Phralo-luean Known in Central Thailand as "Nak Boriphat." This song is played on Northern Thai musical instruments retaining the original melody. Pum-men or Pum-peng This is also another old and anonymous Lan Na composition. Hae-noi This is originally a song widely known in Chiang Khong District, Chiang Rai Province. Later Chiang Mai University students' Northern Thai Music and Dance club played and promoted successfully making it popular in Chiang Mai and Lamphun. The melody is very similar to that of Prasat-wai. Rop-wiang or "Around Town" Although the composer is anonymous. It is evident that this is Lao-accented song known elsewhere by different titles. Long Mae Ping or "Down the Ping River" This is another song in the Laotian style and is anonymous. Pan Fai or "Cotton Yarn Spinning" Mr. Chailangka Khruea-sen, a nationally recognized artist, composed this song using the ancient tune known as 'Chak Bai." This song was originally used as part of musical drama in Nan province. At the present time it is used to accompany 'Fon Sao Mai'or the Cotton Yarn Drawing Dance. Kulap Chiang Mai or 'Rose of Chiang Mai" Composed in the Laotian style by an unknown artist, this song is played at a slow tempo expressing romantic and sweet qualities. Ue Despite its unknown origin, this song is believed to have derived from a lullaby which was popular in the old times. Today it is played on auspicious occasions. ดนตรี สะล้อ-ซึง วงนาคทันต์เชียงใหม่ บรรเลง แผ่น 1 Tradition Northern Thai Music นักดนตรีวงนาคทันต์เชียงใหม่ (2537) ภานุทัต อภิชนาธง (หัวหน้าวง) – ขลุ่ย สะล้อหน้อย ซึงหลวง อุดม หลีตระกูล – สะล้อหน้อย กลอง สะล้อกลาง ลิปิกร มาแก้ว – สะล้อกลาง ซึงหลวง สมบูรณ์ กาวิชัย – ซึงกลาง สะล้อกลาง ซึงหน้อย วีณา ครุฑเงิน – ซึงหน้อย ซึงหลวง ธนานนท์ ลิขิตอนุรักษ์ – ซึงหลวง วรพันธ์ แสนเขียววงศ์ – กลอง ฉัตรณรงค์ รัตรวงศ์ – ฉิ่ง ณฐพงศ์ งามระเบียบ – ฉาบ ซึงหลวง สนั่น ธรรมธิ(ควบคุมวง) – ซึงหน้อย จัดทำโดย สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ The Center for the Promotion of Arts and Culture, Chiang Mai University สนับสนุนโดย ดร.สันติ พงษ์พันธ์เดชา ประธานกรรมส่งเสริมมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ Dr. Santi Pongpandecha, Chirman of Chiang Mai University Promotion Committee การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคเหนือ เขต 1 Tourism Authority of Thailand : North office, Region ผลิตและเผยแพร่(ครั้งที่ 4) เมษายน พ.ศ. 2548

พบทั้งหมด 5 รายการ

กลองหลวง

วงกลองล้านนา แผ่น4

ดนตรีสะล้อ-ซึง วงนาคทันต์เชียงใหม่ บรรเลง แผ่น 3

ดนตรีสะล้อ-ซึง วงนาคทันต์เชียงใหม่ บรรเลง แผ่น2

ดนตรีสะล้อ-ซึง วงนาคทันต์เชียงใหม่ บรรเลง แผ่น1